Μεταξύ των ανθρώπων που υποφέρουν από χρόνιο πόνο, έχει αποδειχθεί ότι ο πόνος που συνδέεται με το αίσθημα του φόβου είναι ένας πολύ σημαντικός προγνωστικός παράγοντας μειωμένης λειτουργικότητας. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι μια επώδυνη κατάσταση σε έναν ασθενή, ο οποίος διακατέχεται και από το αίσθημα του φόβου λόγω της νόσου/τραυματισμού, μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της κινητικότητας.
ΚΙΝΗΣΙΟΦΟΒΙΑ & ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Η κινησιοφοβία είναι μια κατάσταση στην οποία ο ασθενής διακατέχεται από έναν υπερβολικό , παράλογο και εξουθενωτικό φόβο φυσικής κίνησης και δραστηριότητας που προκύπτει από την αίσθηση ευαλωτότητας για ενδεχόμενη αύξηση του πόνου ή ενδεχόμενο τραυματισμό ή επανατραυματισμό. Η κινησιοφοβία είναι πιθανότερο να εμφανισθεί στα άτομα που έχουν εκτεθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα στον πόνο (χρόνιος πόνος) και αφορά, κυρίως, ασθενείς που υποφέρουν από μυοσκελετικές παθήσεις .
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΥΝΟΟΥΝ ΤΗΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΟΞΥ ΠΟΝΟΥ ΣΕ ΧΡΟΝΙΟ
- Ενδοκρινολογική και Μεταβολική δυσλειτουργία: αναιμία, χαμηλά επίπεδα ηλεκτρολυτών, υπογλυκαιμία, πτώση του μεταβολισμού (συσσώρευση γαλακτικού οξέος).
- Μετατραυματική υπερευαισθησία: αυξημένη δράση του αυτόνομου νευρικού συστήματος και ανάπτυξη συμπεριφοράς πόνου.
- Ενζυματική δυσλειτουργία και διατροφική ανεπάρκεια: έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β (Β1,Β6,Β12) , φυλλικό οξύ, ηλεκτρολύτες μυϊκής συστολής, βιταμίνες Α,D,E,K και C.
- Διαταραχές διάθεσης και αγχώδεις διαταραχές .
- Ανατομικές αλλαγές.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΟΒΟΣ;
Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός πραγματικού ή πλασματικού κινδύνου ή απειλής. Πρόκειται για μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού χωρίς να απαιτείται συνειδητή σκέψη.
ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΦΟΒΟΥ
Η ψυχοφυσιολογική αντίδραση του φόβου είναι αποτέλεσμα διέγερσης ενός αμυντικού συστήματος. Κυρίαρχο ρόλο παίζει η αμυγδαλή. Η αμυγδαλή δέχεται πληροφορίες από το θάλαμο (οπτικών, ακουστικών και ακουστικών οδών) και μάλιστα οι πληροφορίες φτάνουν στην αμυγδαλή νωρίτερα από ότι φτάνουν στο φλοιό. Έτσι, η άμεση αυτή προβολή του θαλάμου μπορεί να διεκπεραιώνει σύντομα αρχέγονες συναισθηματικές αποκρίσεις, κάτι που είναι σημαντικό σε περίπτωση κινδύνου. Έτσι εξηγείται το γιατί είμαστε ικανοί να αντιδράσουμε σχεδόν αστραπιαία στον κίνδυνο, προτού προλάβουμε να σκεφτούμε και να συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΙΝΗΣΙΟΦΟΒΙΑΣ
Η αντιμετώπιση της κινησιοφοβίας προϋποθέτει τη σωστή αναγνώριση της συμπεριφορά του ασθενή. Η ακριβής διάγνωση της τυχόν συνυπάρχουσας επώδυνης παθολογίας οφείλει να ακολουθείται από την ολιστική αντιμετώπιση.
Ο ρόλος του φυσιοθεραπευτή/τριας είναι πολύ σημαντικός και αφορά στην κινητική επανεκπαίδευση του ασθενή, που πάντα πρέπει να εξατομικεύεται. Ο ασθενής ενθαρρύνεται στην αυτό-παρατήρηση και αυτό-αξιολόγηση του πόνου αλλά και στην άμεση κινητοποίηση σε προοδευτικά αυξανόμενη ένταση.
6 ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΟ!
- Ο πόνος γίνεται αντιληπτός στον εγκέφαλο. Ενώ θεωρείται ότι ο πόνος προέρχεται από ιστούς του σώματός μας, τώρα κατανοούμε ότι ο πόνος δεν υπάρχει μέχρι ο εγκέφαλος να προσδιορίσει ότι υπάρχει. Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί εικονικό ‘’χάρτη’’ προκειμένου να κατευθύνει ένα αίσθημα πόνου σε ιστούς που υποπτεύεται ότι βρίσκονται σε κίνδυνο. Αυτή η διαδικασία λειτουργεί σαν μέσο επικοινωνίας μεταξύ του εγκεφάλου και των ιστών του σώματος, το οποίο εξυπηρετεί σας άμυνα εναντίον τραυματισμού ή ασθένειας.
- Ο βαθμός τραυματισμού δεν είναι πάντα ίσος με τον βαθμό του πόνου. Έρευνες έχουν δείξει πως όλοι βιώνουμε τον πόνο με διαφορετικό τρόπο. Ενώ κάποιοι από εμάς βιώνουμε σοβαρούς τραυματισμούς με ήπιο πόνο, κάποιοι άλλοι βιώνουμε ήπιους τραυματισμούς με έντονο πόνο (πχ κόψιμο με φύλλο χαρτιού).
- Παρά τα όσα παρουσιάζουν οι διαγνωστικές απεικονίσεις (μαγνητικές τομογραφίες, ακτινογραφίες, αξονικές τομογραφίες), τα ευρήματα μπορεί να μην είναι η αιτία του πόνου. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε άτομα 60 ετών ή και μεγαλύτερα, τα οποία δεν παρουσίαζαν συμπτώματα οσφυαλγίας, βρήκε ότι το 36% είχε κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου, το 21% είχε σπονδυλική στένωση και περισσότερο από 90% είχαν κάποιον εκφυλισμένο ή προεξέχων μεσοσπονδύλιο δίσκο, μέσω διαγνωστικής απεικόνισης.
- Ψυχολογικοί παράγοντες όπως η κατάθλιψη ή το άγχος, μπορούν να επιδεινώσουν τον πόνο. Ο πόνος μπορεί να επηρεαστεί από πολλούς διαφορετι8κούς παράγοντες, όπως την ψυχολογική κατάσταση. Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε πως οι ψυχολογικές μεταβλητές που υπήρχαν πριν από μία ολική αρθροπλαστική γόνατος, σχετίζονταν με τον μακράς διαρκείας μετεγχειρητικό πόνο των ασθενών.
- Το κοινωνικό περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει την αντίληψη για τον πόνο. Πολλοί ασθενείς επιμένουν πως ο πόνος τους αυξάνεται όταν είναι στην εργασία ή σε μια αγχώδη κατάσταση. Μηνύματα πόνου μπορεί να δημιουργηθούν όταν ένα άτομο βρίσκεται σε ένα περιβάλλον ή μια κατάσταση που ο εγκέφαλος ερμηνεύει σαν μη ασφαλές. Είναι μια θεμελιώδης μορφή αυτοπροστασίας.
- Η κατανόηση του πόνου μέσω εκπαίδευσης μπορεί να μειώσει την ανάγκη για θεραπεία. Μια μεγάλη μελέτη που διεξήχθη σε στρατιωτικό προσωπικό, παρουσίασε ότι εκείνοι στους οποίους δόθηκε μια 45λεπτη εκπαιδευτική συνεδρία, αναζήτησαν θεραπείας για την οσφυαλγία πολύ λιγότερο σε σχέση με τους υπόλοιπους.
Γράφει ο κ. Ευάγγελος Γεωργακόπουλος – Φυσιοθεραπευτής – Ψυχοθεραπευτής Gestalt- Τραυματιοθεραπευτής CRM.
