Στις 24 Ιανουαρίου 1913 πραγματοποιήθηκε η πρώτη κατασκοπευτική – πολεμική αποστολή ναυτικής συνεργασίας στον κόσμο, πάνω από τα Δαρδανέλλια, γεγονός που αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία της Κατασκοπείας και των θαλάσσιων επιχειρήσεων.
Με τη βοήθεια από το αντιτορπιλικό του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού “Βέλος”, ο Υπολοχαγός Μιχαήλ Μουτούσης και ο Σημαιοφόρος Αριστείδης Μωραϊτίνης, πετώντας με ένα υδροπλάνο Farman M.F.7, εντόπισαν και κατάρτισαν σχεδιάγραμμα των θέσεων του τουρκικού Στόλου, τον οποίο και βομβάρδισαν. Η αποστολή αυτή σχολιάστηκε ευρέως τόσο από τον ελληνικό όσο και τον διεθνή Τύπο της εποχής.
Αριστερά ο Μιχαήλ Μουτούσης, δεξιά ο Αριστείδης Μωραϊτίνης, πρωτοπόροι Έλληνες αεροπόροι
Ο Μιχαήλ Μουτούσης ήταν ηρωικός αεροπόρος των Βαλκανικών Πολέμων. Εκπαιδεύτηκε στη Γαλλία μαζί με άλλους πέντε Αξιωματικούς, με τους οποίους στελέχωσαν τη νεοσύστατη Ελληνική Αεροπορία. Πραγματοποίησε την πρώτη πτήση στις 5 Δεκεμβρίου του 1912, πετώντας αυτοσχέδιες βόμβες.
Ο Μουτούσης πετώντας με αεροπλάνο τύπου Maurice Farman M.F.7, πέταξε σε χαμηλό ύψος στην περιοχή μέχρι τα Ιωάννινα και προσέβαλε με αυτοσχέδιες βόμβες συγκεντρώσεις των Τούρκων, καθώς και τα οχυρά του Μπιζανίου.
Όταν προσγειώθηκε, οι στρατιώτες τον υποδέχθηκαν με ζητωκραυγές, ενώ τον συνεχάρη για την επιτυχία του ο Αρχηγός Στρατού Ηπείρου.
Στις 24 Ιανουαρίου του 1913 όπως προαναφέραμε πραγματοποίησε την πρώτη παγκοσμίως κατασκοπευτική – πολεμική – αποστολή ναυτικής συνεργασίας. Πέταξε πάνω από τη ναυτική τουρκική βάση των Δαρδανελίων έκανε αναγνώριση και χαρτογράφιση και αφού έριξε χειρομβοβίδες, σταμάτησε ο κινητήρας και αναγκάστηκε να προσθαλασσωθεί. Ευτυχώς πρόλαβε να τους περισυλλέξει το Ελληνικό Ναυτικό.
Πιο αναλυτικά, στις 24 Ιανουαρίου οι δύο ηρωικοί πιλότοι μας διατάχθηκαν να πετάξουν με το υδροπλάνο Maurice Farman M.F.7 στα Δαρδανέλια με σκοπό να αναγνωρίσουν τον Οθωμανικό Στόλο. Χειριστής του αεροσκάφους ήταν ο Μουτούσης και παρατηρητής ο Μωραϊτίνης.
Στις 08:30 το πρωί το αεροσκάφος αποθαλασσώθηκε. Αρχικά πέταξαν πάνω από τον Ελλήσποντο και την Καλλίπολη και συνέχισαν προς την εχθρική ναυτική βάση του Ναγαρά.
Προσπαθώντας να αποφύγουν τα τουρκικά παρατηρήτρια, πετούσαν σε ύψος 1.200 μέτρων, προκειμένου να αναγνωρίσουν τον εχθρικό στόλο.
Τρία τορπιλοβόλα και επτά αντιτορπιλικά, εκ των οποίων το ένα είχε υποστεί σοβαρές ζημιές. Κατά τη διάρκεια της χαμηλής πτήσης οι Τούρκοι τους έκαναν επιθέσεις με πυροβολεία και ατομικά όπλα, δίχως να καταφέρουν να τους χτυπήσουν.
Πριν επιστρέψουν στην Ελλάδα, και αφού αποτύπωσαν τις πληροφορίες, έριξαν τέσσερις αυτοσχέδιες βόμβες, προκαλώντας επιφανειακές ζημιές στην προβλήτα, καθώς και σε σκάφη στο τούρκικο αγκυροβόλιο.
Το αεροσκάφος Farman M.F.7 των Μουτούση και Μωραϊτίνη ρυμουλκείται από το αντιτορπιλικό «Βέλος»
Στη συνέχεια πέταξαν προς τη Λήμνο, όμως λίγο πριν την φτάσουν στο νησί, αναγκάστηκαν να κάνουν προσθαλάσσωση, καθώς το αεροσκάφος παρουσίασε μηχανική βλάβη.
Το αντιτορπιλικό “Βέλος” έσπευσε στο σημείο και τους μετέφερε στο Μούδρο. Η αποστολή που διήρκεσε 2 ώρες και 20 λεπτά και στέφθηκε από απόλυτη επιτυχία.
Πρωτοπόρα η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία
Τον Μάρτιο του 1911, η Ελληνική Κυβέρνηση υπό τον Πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ανέθεσε σε Γάλλους ειδικούς τη δημιουργία Ελληνικής Αεροπορικής Υπηρεσίας. Τον Δεκέμβριο του 1911, έξι Αξιωματικοί στάλθηκαν στη Γαλλία, στη σχολή των αδελφών Farman, λίγο έξω από το Παρίσι για να εκπαιδευτούν ως πιλότοι, ενώ παραγγέλθηκαν και τα πρώτα διπλάνα τύπου Farman III.
Η πρώτη στρατιωτική πτήση έγινε στις 13 Μαΐου 1912 από τον Υπολοχαγό Δημήτριο Καμπέρο με το πρώτο στρατιωτικό αεροπλάνο της Ελλάδας τύπου Farman III στο Φάληρο, εκεί που σήμερα βρίσκεται το μουσείο ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους ο Καμπέρος πέταξε με τον «Δαίδαλο», το αεροσκάφος Farman HF Daedalus το οποίο είχε μετασκευαστεί σε υδροπλάνο, θέτοντας έτσι τις βάσεις της Ναυτικής Αεροπορίας. Τον Σεπτέμβριο ο Ελληνικός Στρατός απέκτησε την πρώτη του πολεμική αεροπορική μονάδα, τον «Λόχο Αεροπόρων», με έδρα τη Λάρισα.
Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους, αναδεικνύοντας το αεροπλάνο ως πρωτοποριακό πολεμικό μέσο. Λόγω της ανεπάρκειας των αεροσκαφών Farman III για πολεμικές επιχειρήσεις, παραγγέλθηκαν τα βελτιωμένα Maurice Farman M.F.7 και Henri Farman H.F.10, ενώ μαζί τους κατατάχθηκε με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού του Μηχανικού ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος με το Nieuport IV.G Alcuin, έπειτα από την προτροπή ένταξης στον Λόχο Αεροπορίας, όσοι ιδιώτες διέθεταν δίπλωμα αεροπόρου.
Στις 5 Οκτωβρίου 1912 πραγματοποιήθηκε η πρώτη παγκοσμίως πολεμική αεροπορική αποστολή κατά των Οθωμανών στο μέτωπο της Θεσσαλίας, ενώ ακολούθησαν αποστολές βομβαρδισμού με ρίψεις αυτοσχέδιων βομβών στα οχυρά του Μπιζανίου, καθώς και ρίψεις τροφίμων και εφημερίδων στους πολιορκούμενους κατοίκους των Ιωαννίνων.
Στις 5 Δεκεμβρίου 1912 πραγματοποιήθηκε η πρώτη αεροπορική αποστολή στο Μέτωπο Ηπείρου από τον Υπολοχαγό Μιχαήλ Μουτούση με αεροπλάνο Maurice Farman M.F.7.
Στις 24 Ιανουαρίου 1913 πραγματοποιήθηκε η πρώτη κατασκοπευτική – πολεμική αποστολή ναυτικής συνεργασίας στον κόσμο, πάνω από τα Δαρδανέλλια, γεγονός που αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία των θαλάσσιων επιχειρήσεων. Με τη βοήθεια από το αντιτορπιλικό του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού “Βέλος”, ο Υπολοχαγός Μιχαήλ Μουτούσης και ο Σημαιοφόρος Αριστείδης Μωραϊτίνης, πετώντας με ένα υδροπλάνο Farman M.F.7, εντόπισαν και κατάρτισαν σχεδιάγραμμα των θέσεων του τουρκικού Στόλου, τον οποίο και βομβάρδισαν. Η αποστολή αυτή σχολιάστηκε ευρέως τόσο από τον ελληνικό όσο και τον διεθνή Τύπο.
Στις 4 Απριλίου 1913 ο αεροπόρος Εμμανουήλ Αργυρόπουλος έγινε ο πρώτος νεκρός της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας, χάνοντας τη ζωή του όταν έπεσε το αεροπλάνο του τύπου Bleriot ΧΙ.
Αρχικά, ο Ελληνικός Στρατός και το Ελληνικό Βασιλικό Ναυτικό λειτουργούσαν ξεχωριστές μονάδες Στρατιωτικής Αεροπορίας και Ναυτικής Αεροπορίας. Η Ελληνική Ναυτική Υπηρεσία ιδρύθηκε το 1914 από τον τότε Βρετανό Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου του Ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού, Ναύαρχο Μαρκ Κερρ.
Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, χρησιμοποιήθηκαν διάφορα Γαλλικά αεροσκάφη των αδερφών Henry και Maurice Farman. Στις 16 Αυγούστου 1913, η Θεσσαλονίκη ορίστηκε ως η έδρα του “Λόχου της Αεροπορίας”, ενώ στις 23 Δεκέμβριου 1913, ο «Λόχος Αεροπορίας» υπήχθη στο Υπουργείο Στρατιωτικών με Διοικητή τον Λοχαγό Δημήτριο Καμπέρο και έδρα το αεροδρόμιο Λεμπέτ (σημερινή Ευκαρπία).
Η Πολεμική Αεροπορία σε συνεργασία με τις πρώτες τότε Μυστικές Υπηρεσίες Πληροφοριών της Ελλάδος πραγματοποιούσε περιπολίες και αναγνωρίσεις, φωτογραφίσεις και συλλογή πολύτιμων πληροφοριών πάνω από τις εχθρικές γραμμές, καθώς και προσβολές των εχθρικών χαρακωμάτων. Ο Μιχαήλ Μουτούσης πρωταγωνίστησε σ΄ αυτές τις παράτολμες μυστικές αποστολές με μεγάλη επιτυχία…
Το Αεροπορικό Πολεμικό Σώμα εκτελούσε δύσκολες νυκτερινές επιδρομές, ανθυποβρυχιακές έρευνες και προσβολές στόχων ζωτικής σημασίας, ενώ εμπλεκόταν και σε αερομαχίες. Χαρακτηριστικές είναι οι νυκτερινές επιδρομές στη χερσόνησο της Καλλίπολης – Κωνσταντινούπολης, η επιδρομή κατά των γερμανικών καταδρομικών “Γκέμπεν” και “Μπρέσλαου”, οι επιδρομές και η συμμετοχή στη μάχη του Σκρα και βομβαρδισμοί της Σμύρνης. Οι απώλειες της Πολεμικής Αεροπορίας στη διάρκεια του Πολέμου ανήλθαν σε 17 αεροπόρους.
Η Ελληνική Αεροπορία συμμετείχε ενεργά και στις επιχειρήσεις της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Ήδη από τον Μάιο του 1919 είχε αναπτυχθεί η Ναυτική Αεροπορική Μοίρα Σμύρνης, ενώ τον Ιούνιο του 1919 η 533 Μοίρα διενέργησε βομβαρδισμό στο Αϊδίνιο. Οι 3 Στρατιωτικές Μοίρες καθώς και η Ναυτική Μοίρα ανέλαβαν αποστολές αναγνωρίσεως, φωτογραφίσεως και βομβαρδισμού, χωρίς να λείπουν οι αερομαχίες. Στις 16/08/1920 ο αεροπόρος Ανθ/γός Πέτρος Πετροπουλέας, μετέπειτα Διοικητής της Σχολής Αεροπορίας Στρατού και στη συνέχεια Αρχηγός αυτής, με το καταδιωκτικό του τύπου Spad γίνεται ο πρώτος Έλληνας πιλότος που έρχεται σε επαφή με τουρκικό αεροπλάνο, το οποίο και κυνήγησε αναγκάζοντας τον πιλότο του να το προσγειώσει ενώ στις 25 Ιουνίου 1920 είχε προσγειώσει το αεροπλάνο του μέσα στον περίβολο της Οθωμανικής Στρατιωτικής Ακαδημίας στην Προύσα, υψώνοντας την Ελληνική σημαία.
Οι απώλειες της Πολεμικής Αεροπορίας στη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας ανήλθαν σε 23 αεροπόρους, ενώ η χρήση το αεροπορικού όπλου είχε πλέον αποδείξει την αξία της.
Μιχαήλ Μουτούσης: Ο αεροπόρος – κατάσκοπος
που έριχνε αυτοσχέδιες βόμβες!
Ο Μιχαήλ Μουτούσης (1885 – 16 Μαρτίου 1956) ήταν Έλληνας πρωτοπόρος αεροπόρος, Αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και μετέπειτα της Αεροπορίας. Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων εκτέλεσε μαζί με τον Σημαιοφόρο Αριστείδη Μωραϊτίνη την πρώτη αποστολή Κατασκοπείας – ναυτικής συνεργασίας στην παγκόσμια ιστορία.
Ο Μ. Μουτούσης, αρχικά Αξιωματικός του Μηχανικού, υπήρξε από τους πρώτους έξι Έλληνες Αξιωματικούς που εστάλησαν το 1912 στη Γαλλία για αεροπορική εκπαίδευση ώστε να στελεχώσουν την νεοσύστατη Αεροπορική Υπηρεσία Στρατού. Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912 – 1913) εκτέλεσε αποστολές αναγνώρισης και βομβαρδισμού εναντίον τουρκικών θέσεων στο Μακεδονικό μέτωπο. Τον Δεκέμβριο του 1912, τοποθετήθηκε στο μέτωπο Ηπείρου όπου εκτέλεσε με επιτυχία αρκετές αποστολές στους τομείς Ιωαννίνων και Μπιζανίου κατά την ομώνυμη μάχη.
Στις 24 Ιανουαρίου (5 Φεβρουαρίου νέου ημερολογίου), μετά την Ναυμαχία της Έλλης, βρισκόταν στον Μούδρο της Λήμνου. Την ημέρα εκείνη εκτέλεσε, με παρατηρητή τον Σημαιοφόρο Αριστείδη Μωραϊτίνη και με υδροπλάνο τύπου Maurice Farman M.F.7, αποστολή αναγνώρισης του τουρκικού στόλου που εν τω μεταξύ είχε αποσυρθεί στα Δαρδανέλια. Η αποστολή πραγματοποιήθηκε με επιτυχία καθώς ο εχθρικός στόλος εντοπίστηκε στη ναυτική βάση του Ναγαρά και ερρίφθησαν και τέσσερις βόμβες κατά των τουρκικών εγκαταστάσεων. Κατά την επιστροφή τους όμως μία μηχανική βλάβη τους ανάγκασε να προσθαλασσωθούν στο Αιγαίο οπό όπου περισυνελέγησαν από το αντιτορπιλικό “Βέλος”. Η συγκεκριμένη αποστολή θεωρείται η πρώτη στην ιστορία κατασκοπευτική – αεροπορική αποστολή ναυτικής συνεργασίας και είχε ευρεία απήχηση στον τύπο της εποχής, ελληνικό και διεθνή.
Κατά τα επόμενα έτη τοποθετήθηκε στο Μακεδονικό μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (1917-1918) και εν συνεχεία στη Μικρασιατικό Πόλεμο (1919-1922) στην Αεροπορική Βάση Προύσας, όπου και διατέλεσε διοικητής. Αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του Ταξιάρχου.
Ο δισέγγονος του Μ. Μουτούση, Χαράλαμπος Δημ. Μουτούσης μπροστά από το βάθρο με την προτομή του προπάππου του…
Maurice Farman M.F.7
Ένα αεροσκάφος από τα πρώτα μοντέλα της σειράς χρησιμοποιήθηκε από την Ελλάδα στους Βαλκανικούς Πολέμους, ενώ κατόπιν χρησιμοποιήθηκαν ακόμη έξι κατά την περίοδο του Α’ Π.Π.
- Ρόλος: Αναγνωριστικό
- Διαστάσεις: Εκπέτασμα 15.39m, Mήκος 9.48m
- Κινητήρας: 1 x RENAULT (70 hp)
- Οπλισμός : 1 πολυβόλο
- Πλήρωμα: 2
- Αριθμός σε υπηρεσία: 7
- Χώρα Κατασκευής: Γαλλία
