Η μεγάλη προσφυγική κρίση που έχει προκληθεί από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία φέρνει την Ευρωπαϊκή Ένωση πιο κοντά σε μία σημαντική αλλαγή του μέχρι τώρα status quo όσον αφορά στην αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος.
Στο πλαίσιο αυτό, στο τραπέζι των Ευρωπαίων βρίσκεται μία πρόταση που είχε κάνει ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, από το 2021, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές θα αντιμετωπίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ενιαία και αδιαίρετα.
Σημειώνεται πως τον Μάιο του 2021, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, στην ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE) είχε αναφερθεί στην ανάγκη να υπάρξει ένας ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος προστασίας, χωρίς εσωτερικά σύνορα με έναν αυτόματο, γρήγορο και μη γραφειοκρατικό μηχανισμό αλληλεγγύης και αναγνώρισης καθεστώτος ασύλου ή όχι. Είχε κάνει λόγο για αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων χορήγησης ασύλου των εθνικών υπηρεσιών και τη συνεπακόλουθη ελεύθερη κυκλοφορία των αναγνωρισμένων προσφύγων εντός του κοινού χώρου.
Πρόκειται ουσιαστικά για όσα προβλέπει η οδηγία 2001/55, η οποία ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της Ένωσης για την Ουκρανία. Παράλληλα καταργούνται στην πράξη οι προβλέψεις του Δουβλίνου, οι οποίες έχουν προκαλέσει δυσλειτουργίες και σε πολλές περιπτώσεις προβλήματα.
Ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου μιλώντας το πρωί της Τετάρτης στο Open TV δήλωσε πως «αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα, ότι η οδηγία 55 επιτρέπει την ελεύθερη μετακίνηση, καταργεί το Δουβλίνο στην πράξη και αυτό για μας είναι πιο σημαντικό. Η Ευρώπη αναγνώρισε ένα νέο κεκτημένο, είναι πολύ μεγάλο βήμα αυτό».
Τι ισχύει σήμερα
Με τους ισχύοντες κανόνες οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας αποκτούν το καθεστώς του «επί μακρόν διαμένοντα» που τους δίνει τη δυνατότητα ελεύθερης εγκατάστασης σε όποιο κράτος μέλος επιθυμούν μετά την παρέλευση πέντε ετών νόμιμης διαμονής. Οι προτάσεις που κατέθεσε προ διετίας περίπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου μειώνουν το χρόνο αυτό στα 3 έτη.
Η θέσπιση ενός τέτοιου ενιαίου χώρου θα μπορούσε να αποτελέσει εναλλακτική μορφή αλληλεγγύης προς τα κράτη μέλη που δέχονται μεγάλες μεταναστευτικές πιέσεις, καθώς το ζήτημα των μετεγκαταστάσεων προσφύγων και αιτούντων άσυλο παραμένει ακανθώδες και δεν συναντά την απαιτούμενη υποστήριξη μεταξύ των κρατών μελών.
