Το μουσικό έργο, «Άξιον Εστί», μνημείο του ελληνικού πολιτισμού, στο οποίο συναντήθηκαν η μεγάλη μουσική έμπνευση του Μίκη Θεοδωράκη με την υψηλότερη ίσως κορυφή της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη, έκανε πρεμιέρα στις 19 Οκτωβρίου 1964 στο θέατρο «Ρεξ».
Ο Μίκης Θεοδωράκης, μέσα από τις δικές του σημειώσεις διηγείται πως ήρθε σε επαφή με τον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, πως μελοποίησε το «Άξιον Εστί», μέχρι το πως έφτασε στην ηχογράφηση και την πρώτη του παρουσίαση:
«Τότε ακριβώς, κάποιο μεσημέρι, στο όρθιο του Λουμίδη, μπροστά στο ΠΑΛΛΑΣ, εκεί που έπινε τον μοναδικό καφέ εσπρέσο η αθηναϊκή ιντελιγκέντσια, Σεπτέμβριο νομίζω του ΄60, με πλησίασε ο Οδυσσέας Ελύτης. Αφού μου μίλησε για το πόσο εκτιμά την προσπάθειά μου και πόσο αγάπησε τον ΕΠΙΤΑΦΙΟ, πρόσθεσε:
– Τελείωσα το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ, το έργο της ζωής μου, νομίζω. Θα ΄θελα να σας το έστελνα κάπου, γιατί κάτι μου λέει ότι θα σας εμπνεύσει…
Αφού τον ευχαρίστησα, έγραψα τη διεύθυνσή μου στο Παρίσι και του την έδωσα : Rue de la Fontaine au Roi («Βασιλική Πηγή»)! Πιο συμβολική ονομασία δεν μπορούσε πράγματι να βρεθεί για κείνη την εποχή).
Δεν πέρασε μήνας κι ο παριζιάνος ταχυδρόμος άφησε στο θυρωρείο το φρεσκοτυπωμένο βιβλίο του Ελύτη.
Αφού το ρούφηξα μονομιάς, απ΄ την πρώτη ως την τελευταία λέξη, βάλθηκα να το μελοποιήσω. Ίσως στην αρχή να είχα την πρόθεση να μην αφήσω απέξω κανένα στίχο… Μετά συνειδητοποίηση που η σύνθεση που θα προέκυπτε, θα είχε σίγουρα διάρκεια δεκάδων ωρών. Εξάλλου στίχοι όπως το ΕΝΑ ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ, ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΑΙΜΑΤΑ, ΑΝΟΙΓΩ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΜΟΥ, ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΗΛΙΕ ΝΟΗΤΕ, ΝΑΟΙ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑ Τ΄ΟΥΡΑΝΟΥ… με τράβηξαν σα μαγνήτες. Τους μελοποίησα αμέσως κι άρχισα πάλι να τους τραγουδώ προς μεγάλη χαρά της μικρής Μαργαρίτας και απελπίζοντας τη Μυρτώ μέσα σε κείνο το μικροσκοπικό δωμάτιο, στο οποίο έπρεπε να τα κάνουμε όλα. Να τρώμε, να ταΐζουμε τα παιδιά, να μελετάμε, να γράφω μουσική. Η κουζίνα δεν μας χωρούσε ούτε όρθιους. Η μπανιέρα ήταν φουσκωτή. Το αποχωρητήριο στην αυλή της πολυκατοικίας και το υπνοδωμάτιο μόλις και μετά βίας χωρούσε το κρεβάτι μας. Πρέπει ακόμα να πω ότι τα περισσότερα έπιπλα τα φτιάξαμε οι ίδιοι με υλικά που αγοράσαμε από το σουπερμάρκετ».
Η οργάνωση του δίσκου έχει ως εξής:
I.Η Γένεσις
II.Τα Πάθη
- ΙΔΟΎ ΕΓΏ ΛΟΙΠΌΝ
- Η ΠΟΡΕΊΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΈΤΩΠΟ
- ΈΝΑ ΤΟ ΧΕΛΙΔΌΝΙ
- ΤΑ ΘΕΜΈΛΙΑ ΜΟΥ ΣΤΑ ΒΟΥΝΆ
- ΜΕ ΤΟ ΛΎΧΝΟ ΤΟΥ ΆΣΤΡΟΥ
- Η ΜΕΓΆΛΗ ΈΞΟΔΟΣ
- ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ ΉΛΙΕ ΝΟΗΤΈ
- ΝΑΟΊ ΣΤΟ ΣΧΉΜΑ Τ’ ΟΥΡΑΝΟΎ
- ΤΗΣ ΑΓΆΠΗΣ ΑΊΜΑΤΑ
- ΝΑΟΊ ΣΤΟ ΣΧΉΜΑ Τ’ ΟΥΡΑΝΟΎ
- ΠΡΟΦΗΤΙΚΌΝ
- ΑΝΟΊΓΩ ΤΟ ΣΤΌΜΑ ΜΟΥ
- ΣΕ ΧΏΡΑ ΜΑΚΡΙΝΉ
III.Άξιον Εστί
- ΤΟ ΔΟΞΑΣΤΙΚΌΝ
Συντελεστές του μουσικού έργου
Για τη μουσική δημιουργία του έργου βοήθησαν:
- Μουσική Διεύθυνση: Μίκης Θεοδωράκης
- Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Θεόδωρος Δημήτριεφ
- Αφηγήση: Μάνος Κατράκης
- Συμμετέχουν: Μικρή Ορχήστρα Αθηνών ,Μικτή Χορωδία της Θάλειας Βυζαντίου, Ανδρικός Χορός του Εθνικού θεάτρου
Λαϊκή Ορχήστρα:
- Κώστας Παπαδόπουλος, Λάκης Καρνέζης: Μπουζούκι,
- Γιάννης Διδίλης: Πιάνο,
- Τάσος Διακογιώργης: Σαντούρι,
- Δημήτρης Φάμπας: Κιθάρα,
- Βαγγέλης Παπαγγελίδης: Μπάσο,
- Εύανδρος Παπαδόπουλος : Κρουστά
ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ: IMERODROMOS.GR
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΠΕ ΜΠΕ
