Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη παρευρέθηκε, το Σάββατο 18 Μαΐου 2024, στην εκδήλωση για τη δημιουργία «Σχολής Πέτρας και Παραδοσιακών Μορφών Δόμησης» στην κοινότητα Πενταλόφου Κοζάνης, αναφέρει σημερινή ανακοίνωση του ΥΠΠΟ. Η ζουπανιώτικη τέχνη στα μαστοροχώρια του Δήμου Βοΐου αναφέρεται στη ζωντανή συλλογική μνήμη, στα τραγούδια, τις ιστορίες, τις αφηγήσεις και στις πολιτιστικές εκδηλώσεις των κατοίκων μιας ολόκληρης περιοχής, που αποτελούν τις εστίες της παραδοσιακής τέχνης του σμιλέματος της πέτρας και της δόμησης.
Τα μπουλούκια των μαστόρων του Πεντάλοφου, με τις ρίζες τους να πηγαίνουν πίσω στον 17ο αιώνα, δραστηριοποιήθηκαν στην Ελλάδα, στα Βαλκάνια ως και την Αμερική. Το ίδιο ισχύει και για τους πετράδες που άνθησαν στα Λαγκάδια της Γορτυνίας, στην Πελοπόννησο. Οι μάστορες αυτοί σήμερα είναι οι ζωντανοί φορείς που μεταδίδουν ακόμη τη μοναδική τους τέχνη. Η μαστοριά τους διατηρείται ανέγγιχτη από τον χρόνο, στο πλούσιο και διατηρητέο κτιριακό απόθεμα της ευρύτερης περιοχής. Είναι αυτοί που μεταμόρφωσαν το βραχώδες φυσικό τοπίο του τόπου τους σε ένα μοναδικής αξίας πολιτιστικό τοπίο, προσθέτει η ίδια ανακοίνωση.
Στην ομιλία της, η Λίνα Μενδώνη εξήρε τη σημασία της παραδοσιακής τέχνης της πέτρας, που ανθούσε στις περιοχές αυτές και εξήγγειλε την ίδρυση δύο Επαγγελματικών Σχολών Μαθητείας διαβαθμισμένες σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο του Υπουργείου Παιδείας. Στο πλαίσιο Προγραμματικής Σύμβασης του Υπουργείου Πολιτισμού με τις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου, οι Σχολές θα λειτουργήσουν στον Πεντάλοφο Κοζάνης και στα Λαγκάδια Αρκαδίας, προκειμένου να διατηρηθεί αυτή η μορφή της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά και να καλυφθεί το σοβαρό έλλειμμα μαστόρων. Με τη δημιουργία των Σχολών διασφαλίζεται η προστασία και η συνέχεια της τέχνης της πέτρας, ενώ προσφέρονται πιστοποιημένες σπουδές, αλλά προοπτική εργασίας στους νέους, που θέλουν να μείνουν στον τόπο τους και να κρατήσουν ζωντανές τις παραδόσεις του. Η υπουργός επεσήμανε την ανάγκη οι διαδικασίες που έχουν ήδη ξεκινήσει με ταχείς ρυθμούς, να προχωρήσουν απρόσκοπτα, ώστε οι Σχολές να λειτουργήσουν το συντομότερο δυνατόν.
Με την τέχνη της πέτρας αναστηλώνονται και συντηρούνται μνημεία, εκκλησίες και μοναστήρια, σχολεία, γεφύρια, παλιά αρχοντικά, κτίρια προβιομηχανικής τεχνολογίας (μύλοι, λιοτρίβια, δεξαμενές κ.λπ.), ερειπωμένες ή πεπαλαιωμένες κατοικίες, αναλληματικοί τοίχοι σε εδάφη με υπό κλίση, στήριξη μονοπατιών και καλλιεργήσιμων εδαφών κ.ά. Οικοδομούνται νέα κτίρια που εντάσσονται σε παραδοσιακούς οικισμούς, χωρίς να αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία τους. Η εκδήλωση στο Πεντάλοφο διοργανώθηκε από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας με τη συνεργασία του Δήμου Βοΐου, του Πολιτιστικού Συλλόγου Πενταλόφου και του Σωματείου «Φίλοι Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής – Άνθη της πέτρας».
Στην εκδήλωση, που αποτελεί το μεγάλο βήμα για την ίδρυση «Σχολών Πέτρας και Παραδοσιακών Μορφών Δόμησης», εκτέθηκαν οι ερευνητικές εργασίες που εκπονήθηκαν από φοιτητές της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Αθηνών και της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου της UTAH Valley, των ΗΠΑ, κατά την διάρκεια της μελέτης τους, στον Πεντάλοφο, τον Οκτώβριο του 2023. Παρευρέθηκαν ο Υφυπουργός Εσωτερικών Στάθης Κωνσταντινίδης, ο βουλευτής Κοζάνης Μιχάλης Παπαδόπουλος, ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Αμανατίδης, εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας και πολλοί εκπρόσωποι τοπικών φορέων.
